Endüstriyel Karbon Ayak İzi Nasıl Ölçülür?
Karbon Ayak İzi Nedir ve Neden Önemlidir?
Karbon ayak izi, bir bireyin, organizasyonun veya ürünün neden olduğu toplam sera gazı emisyonlarının bir ölçüsüdür. Bu emisyonlar, enerji tüketimi, üretim süreçleri ve taşımacılık gibi faaliyetlerden kaynaklanır. Bir şirket için karbon ayak izi ölçümü, sadece çevresel sorumluluk göstergesi değil, aynı zamanda uluslararası karbon piyasalarında yer alabilmenin bir gerekliliğidir.
Birleşmiş Milletler'in Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SDG) doğrultusunda, 2025 yılına kadar küresel sera gazı emisyonlarının zirveye ulaşması ve 2030 yılına kadar %43 oranında azaltılması hedefleniyor. Ancak, 2024’te düzenlenen COP 29 zirvesinde bu hedeflere ulaşılması konusunda yetersiz kalındığı vurgulandı.
Karbon Ayak İzi Nasıl Ölçülür?
IEC’nin sunduğu karbon ayak izi doğrulama hizmetleri, ISO standartlarına uygun olarak karbon ayak izini ölçmeyi ve doğrulamayı mümkün kılıyor. Bu hizmetler, hem ürün düzeyinde hem de organizasyon düzeyinde karbon emisyonlarını izlemek için kullanılabilir:
1. Ürün Karbon Ayak İzi (ISO 14067)
Bir ürünün yaşam döngüsü boyunca (hammadde çıkarımı, üretim, dağıtım ve imha) neden olduğu toplam karbon emisyonlarının ölçülmesi.
2. Organizasyon Düzeyinde Karbon Ayak İzi (ISO 14064-1)
Bir şirketin genel operasyonlarından kaynaklanan sera gazı emisyonlarının ve azaltımlarının raporlanması.
3. Hidrojen Üretiminde Karbon Ayak İzi (ISO 19870)
Hidrojenin üretim, taşıma ve kullanımı sırasında oluşan sera gazı emisyonlarının detaylı bir şekilde incelenmesi.
Karbon Ayak İzi Ölçüm Süreci
Karbon ayak izi ölçümü, genellikle aşağıdaki adımları içerir:
1. Kapsam Belirleme
Hangi faaliyetlerin, süreçlerin veya ürünlerin değerlendirileceği belirlenir. Bu adım, ölçümün sınırlarını çizmek için kritiktir.
2. Veri Toplama
Enerji tüketimi, yakıt kullanımı, hammadde tüketimi ve atık üretimi gibi veriler toplanır. Bu verilerin doğruluğu, ölçümün güvenilirliği açısından önem taşır.
3. Emisyon Faktörlerinin Uygulanması
Toplanan verilere, ilgili emisyon faktörleri uygulanarak toplam sera gazı emisyonları hesaplanır. Emisyon faktörleri, belirli bir faaliyet birimi başına salınan CO₂ miktarını temsil eder.
4. Toplam Emisyonların Hesaplanması
Tüm faaliyetlerden kaynaklanan emisyonlar toplanarak toplam karbon ayak izi belirlenir. Bu değer genellikle ton CO₂ eşdeğeri (tCO₂e) olarak ifade edilir.
Emisyon Kapsamları
Karbon ayak izi ölçümünde, emisyonlar genellikle üç kapsamda değerlendirilir:
Kapsam 1 (Doğrudan Emisyonlar): Kuruluşun sahip olduğu veya kontrol ettiği kaynaklardan doğrudan salınan emisyonlardır. Örneğin, şirket araçlarının yakıt tüketimi.
Kapsam 2 (Dolaylı Enerji Emisyonları): Satın alınan elektrik, ısı veya buhar gibi enerjilerin tüketiminden kaynaklanan dolaylı emisyonlar.
Kapsam 3 (Diğer Dolaylı Emisyonlar): Tedarik zinciri, iş seyahatleri, atık yönetimi gibi diğer dolaylı emisyonlar.
Karbon Ayak İzi Hesaplama Araçları
1. Yaşam Döngüsü Analizi (LCA)
Bir ürünün hammadde tedarikinden bertarafına kadar olan süreçteki çevresel etkilerini değerlendirir.
2. Çevrimiçi Hesaplayıcılar
Enerji tüketimi ve ulaşım alışkanlıklarına dayalı olarak bireyler ve küçük şirketler için karbon ayak izini hesaplar.
3. Profesyonel Yazılımlar ve Danışmanlık Hizmetleri
Büyük şirketler için karmaşık hesaplamalar yapabilen yazılımlar ve uzman yardımı sunar.
Ölçümün Faydaları
Çevresel Sorumluluk: Şirketlerin ve bireylerin çevresel etkilerini anlamalarına yardımcı olur.
Yasal Uyum: Sera gazı emisyonlarına yönelik düzenlemelere uyumu sağlar.
Rekabet Avantajı: Düşük karbon ayak izine sahip ürünler pazar avantajı sağlar.
Maliyet Tasarrufu: Enerji verimliliği ve kaynak optimizasyonu, maliyet tasarrufu sağlar.
IEC Doğrulama Sertifikaları
IEC sertifikaları, şirketlerin karbon ayak izi azaltımı çabalarını destekler:
Güven ve Şeffaflık: Şirketlerin itibar kazanmasını sağlar.
Greenwashing’i Önleme: Gerçek çevresel taahhütlerin altını çizer.
Yasal Uyum: Karbon piyasalarına erişim sağlar.
Stratejik Karar Alma: Verilere dayalı kararları destekler.
Sonuç olarak, karbon ayak izi ölçümü, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak ve iklim değişikliğiyle mücadelede kritik bir aracıdır.
