Depremlerdeki Elektrik Kesintilerine Güneş Enerjisi Çözümü

Depremlerde Yaşanan Elektrik Kesintilerine Çözüm Üretilebilir mi?

Deprem, ülkemizin yüzleşmek zorunda olduğu en acı gerçeklerinden biridir. Nitekim 7.7 ve 7.6 şiddetinde Kahramanmaraş merkezli meydana gelen iki deprem yüreğimize ateş düşürdü. Depremde ölen vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, yaralılara acil şifalar diliyoruz.

Resmi kayıtlara göre 37 ilimiz 1.deprem bölgesi, 23 ilimiz de 2.deprem bölgesinde yer almaktadır^[1]. Deprem ziyadesiyle yıkıcı bir afet olsa da güvenlik misyonu çerçevesinde hazırlanacak çeşitli planlamalar ile yıkım seviyesini minimuma indirgemek mümkündür. Deprem sonrasında en çok sıkıntı çekilen konuların başında enerji geliyor. Çünkü genellikle depremlerde yüksek gerilim hatları hasar görür ve elektrik enerjisi aktarılamaz. Depremzedelerin çok büyük çoğunluğunun depremden sonraki 72 saat bir lamba aydınlatacak, telefonlarını şarj edecek kadar bile elektriğe erişimi olmayabilir, bu yüzden haberleştirmeden aydınlatmaya deprem anında en kritik olan temel enstrümanlara erişim sıfırlanabilir.

Bu depremde yaşanılan mağduriyetlerden ders çıkarmamız gerekiyor. Çünkü ne yazık ki bir deprem ülkesinde yaşıyoruz ve ufukta bizi bekleyen İstanbul depremi var. Prof. Dr. Naci Görür’ün 13 Şubat 2022’de verdiği bir demeçte İstanbul depreminin olma olasılığının her an olmak kaydıyla yüzde 80’lere çıktığını ifade ediyor^[2].

Deprem gibi afet durumlarında enerji yoksunluğunun önüne geçilecek en iyi seçeneklerden biri güneş enerjisidir. Off-Grid (Şebeke Bağlantısız) Sistemler elektrik şebekesinden bağımsız tüm elektrik enerji ihtiyaçlarınızı güneş enerjisinden karşılamak anlamına gelir. Bunu mümkün kılmak için bir enerji depolama sistemi ile eşleştirilmiş bir güneş enerjisi sistemi kurmanız gerekir. Off-grid sistemleri güvenlik sistemlerinden soğutma tesislerinde, yayla evlerinden hasta bakım merkezlerinde kullanılabilir. Off-grid sistemler şebekeden bağımsız bir sistem olduğu için afet durumlarında şebekenin alacağı olası hasarlardan etkilenmez. Bunun yanında güneş enerjisi, deprem gibi fiziksel olayların etkilerinden en az etkilenen güneş kaynaklarındandır.

Güneş enerjisi dünyanın her yerinde her zaman mevcuttur. Depremler çoğu zaman ani ve kısa sürelidir ancak etkileri yıkıcı olabilmektedir. Güneş enerjisi, depremlerin etkilerini tolere edebilen veya bertaraf edebilen dayanıklı bir kaynaktır. Ayrıca, güneş enerjisi, kuruluş ve çalışma maliyetleri düşük, dayanıklı ve çevre dostu bir enerji kaynağıdır. Müstakil evde oturuyorsanız yıkılma riski nispeten az olan garajınızda, apartman, sitede oturuyorsanız yine yıkılması düşük ihtimal olan açık otoparklara, kamelyalara bu sistemler yerleştirilebilir. Bununla beraber AFAD tarafından her ilçe için toplanma alanları belirlenmiştir. Kadıköy Belediyesi’nin toplanma alanlarına baktığımızda belirlenen 153 toplanma alanlarından 64’ü park, 43 tanesi okul; bunun yanında camiler, yeşil alanlar, stad alanları yer almaktadır^[3].

Bu toplanma alanlarına ivedilikle off-grid güneş enerji sistemleri yerleştirilmelidir. Çünkü toplanma alanlarının koordinasyonu için elektrik elzem ihtiyaçtır ve sadık dostumuz güneş bu ihtiyacı karşılamanın en kolay yoludur. Bu sistemler bilgi işlem teknolojisi araçlarının şarj edilmesi ve aydınlatmanın sağlanması için kullanılmalıdır.

Depremlerdeki Enerji Krizine Güneş Enerjisi Çözümleri

Her toplanma alan türleri için Dünya’dan derlediğimiz çeşitli uygulama örnekleri şu şekikldedir.

Parklarda Güneş Enerji Sistemleri

ABD’de bir parkta kullanılan solar aydınlatma sistemi örneği.

Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Enerji Eğitim-Etüt Uygulama ve Araştırma Merkezi, üniversite parklarında bulunan kamelyalara güneş enerjisi sistemi uygulanmıştır^[4]. Bu sistem ile aydınlatma sağlanmasının yanı sıra şarj istasyonları da kurulabilmelidir ve kurulmalıdır.

Camilerde Güneş Enerji Sistemleri

Camiler, son depremde de görüldüğü üzere apartmanlardan daha dayanıklı olmasından ötürü toplanma alanlarına dahil edilmişlerdir. Ancak olası altyapı sorunları camilerde de elektrik enerjisine erişimini engelleyecektir. Bundan ötürü camilerin de en azından aydınlatma ve şarj ihtiyacını karşılayacak kadar kesintisiz elektrik enerjisine erişiminin sağlanabilmesi için ivedilikle güneş enerji sistemlerinin kurulması gerekmektedir.

Bursa Mevlana Cami

Bursa’da ilk olma özelliğini taşıyan bu cami, kendine tamamen yetebilecek elektrik enerjisini üretip üretim fazlasını da dağıtıcı şebekeye satabiliyor^[5]. Ancak deprem sonrası gerek olacak acil ihtiyaç için yazının aşağısında belirtilen sistemler (camiye kurulan sistemden çok daha küçük) yeterli olacaktır.

Otoparklarda Güneş Enerji Sistemleri

Otoparklar, olası İstanbul depreminde çoğu apartmandan daha az hasar alacaktır. Ve toplanma merkezi olarak belirlenen otoparklarda da güneş enerji sistemi entegre etmek ziyadesiyle kolaydır.

ABD’de yine özellikle şarj istasyonlarını beslemesi için inşa edilmiş açık otoparklar.

Bu sistem, elektrikli araçların şarj edilmesi için kurulmuş bir sistemdir. Depremdeki acil ihtiyaçlar için gereken enerji katbekat daha az olsa da emsal olması açısından önemli bir sistemdir.

Okullarda Güneş Enerji Sistemleri

Son yıllardaki temiz yenilenebilir enerji politikası ile beraber ülkemiz bu iş için AB önderliğinde 750 milyon dolar civarında bütçe ayrıldı. Özellikle meslek liselerinde güneş enerji sistem uygulamalarına başlandı. Ancak kurulan sistemlerin çoğu on-grid -şebeke bağlantılı sistemler- ve toplanma alanı olarak belirlenen okulların çoğunda off-grid (şebekeden bağımsız sistem) güneş enerjisi sistemleri bulunmamaktadır. Okullar; Kadıköy örneğine baktığımızda -ki genelde de toplanma alanları aynı prensiple belirleniyor.- toplanma alanlarının 1/3’ünden fazlası olduğundan en önemli toplanma alanlarıdır. Bundan ötürü güneş enerji sistemleri kurulacak okullarda öncelik toplanma alanı olarak belirlenenlere verilmeli ve on-grid sistemle beraber afette gibi acil durumlarda da kullanılmak üzere off-grid sistemler yapılmalıdır.

Türkiye’de Enerjisini Güneşten Alan Okullardan Birisi

Acil durum için minimum kurulması gereken sistemin özellikleri nasıl olmalıdır?

Deprem olduktan sonra en kritik saat dilimi, depremden sonraki 24 saattir. Depremlerin çoğu zaman ani ve kısa süreli olmasına rağmen, hasar veya yıkım, depremden sonraki 24 saat içinde en yoğun şekilde yaşanmaktadır. Müdahale için de en kritik saat ilk 24 saattir. Kurulacak şebeke bağlantısız güneş sisteminin, ilk 24 saatte aydınlatma ve Bilgi İletişim Teknolojileri araçlarını çalıştırabilmesi için gereken elektrik ihtiyacını karşılamalıdır. Kahramanmaraş depremi sonrası ilk 24 saatindeki yaşanan aksaklıklara göre belirlediğimiz kritik ihtiyaçlar ve maliyet olarak uygulanabilirliği göz önünde bu sonucunda toplanma alanı başına en az 150 Watt’lık bir şebeke bağlantısız güneş enerji sistemi gerekmektedir.

150 Watt’lık bir güneş enerji sistemi: 4 telefon şarjı ve 2 lambayı beraber 12 saat kullanılabilir.Ya da 2 lamba, 2 telefon şarjı ve 1 bilgisayar şarj cihazını beraber 6 saat kullanabilir.

*Belirtilmelidir ki bir telefon 1,5-2 saat içerisinde tam şarja ulaşmaktadır. Tam şarj edilen telefonun pil ömrü ortalama 12-18 saattir. Ayrıca bir dizüstü bilgisayar ortalama 2 saatte tam şarj olmaktadır. Tam şarj edilen dizüstü bilgisayarın pil ömrü 5-7 saat arasında değişmektedir. Arta kalan güç, birden fazla cihazın şarj edilmesinde veya aydınlatmanın artırılmasında kullanılabilir.

Sistemin ortalama maliyeti nedir?

Bu sistem için 4 farklı devre elemanı kullanılmalıdır:

• OBM-1203 300 Watt Monofaze Modifiye Sinüs Inverter - 12 Volt - 670 TL
• 10A Solar Şarj Kontrol Cihazı – PWM – 152 TL
• 28 Ah 12V Engelli Araç Aküsü 1150 TL
• 50 Watt Güneş Paneli 36 Hücreli Monokristal 790 TL

Deprem anında acil elektrik ihtiyacını karşılayabilecek güneş sisteminin fiyatı yazımızın kaleme alındığı an itibariyle ortalama 2800-3000 TL civarıdır.

Sonuç

Kadıköy, 39 ilçeli İstanbul ilinin en büyük 11.ilçesidir^[6]. 483.064 nüfuslu Kadıköy ilçesinin bütün toplama alanlarına bu sistemin kurulması ortalama 490.000 TL civarındadır. Kadıköy’de ortalama 100 m² bir evin fiyatının yaklaşık 5.000.000 TL^[7] olduğu düşünüldüğünde, acil durum sistemlerinin kurulum maliyetinin ilçenin bütçesine nazaran ne kadar düşük olduğu görülmektedir. Yazıyı daha somutlaştırmak adına örnek ilçe olarak seçtiğimiz Kadıköy ve Kadıköy nazarında bütün İstanbul’da bu acil durum sistemi; İstanbul bütçesinin çok çok küçük bir bölümü ile hayata geçirilebilir. Haberleşmenin ve aydınlatma sistemlerinin afet sonrasında ne kadar önemli olduğunu yine hatırladığımız Kahramanmaraş depreminden sonra; olası İstanbul depreminde de aynı acıları yaşamamak dileği ile...

*Depremde ilk 24 saat, depremden sonra oluşabilecek hasarların tespit edilmesi, ilk yardımın verilmesi ve müdahalelerin yapılması gibi nedenlerden dolayı en önemli zaman dilimidir. Depremler çoğu zaman ani ve kısa süreli olmasına rağmen, hasar veya yıkım, depremden sonraki 24 saat içinde en yoğun şekilde yaşanmaktadır.

---------------------

KAYNAKÇA

[1]

[2]https://sputniknews.com.tr/20230213/prof-dr-naci-gorur-istanbulda-deprem-olma-olasiligi-artti-diye-dusunuyoruz-1066982393.html

[3]http://www.kadikoy.gov.tr/afad-toplanma-alanlari

[4]https://www.osmaniye.edu.tr/birimdetay-enermer-15151

[5]https://www.trthaber.com/haber/turkiye/gunes-enerjisiyle-kendi-elektrigini-ureten-mevlana-camii-400384.html

[6]https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/-istanbulun-en-kalabalik-10-ilcesinin-nufusu-22-avrupa-ulkesinden-daha-fazla/1724728#:~:text=Bu%20il%C3%A7enin%20d%C4%B1%C5%9F%C4%B1nda%20Sultangazi%208,.%20s%C4%B1radan%2024'e%20y%C3%BCkseldi.

[7]https://www.zingat.com/kadikoy-bolge-raporu#:~:text=Kad%C4%B1k%C3%B6y%2C%20%C4%B0stanbul%20B%C3%B6lge%20Raporu&text=Kad%C4%B1k%C3%B6y%20sat%C4%B1l%C4%B1k%20konut%20piyasas%C4%B1nda%20son,s%C3%BCresi%2030%20y%C4%B1l%20olarak%20hesaplanmaktad%C4%B1r.